تجزیه و تحلیل حالت و اثر شکست (FMEA)براي شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک در فرآیند تولید مالت

سابقه و هدف: عصاره مالت در تولید آبنبات، مالشعیر، سس ها، صـنایع پخـت، قنـادي، غـذاي کودك، شکلات، داروسازي و کارخانه هاي لبنی کـاربرد گسـترده اي دارد. مـدیریت ریسـک در فرآیند تولید مالت، نقش مهمی در ارتقاي ایمنی محصـولات و کـارایی کارخانـه ها دارد. روش تجزیه و تحلیل حالات و اثر شکست (FMEA) ابزارى نظام یافته و پیشگیرانه در مدیریت ریسک است که در تعریف، شناسایی، ارزیابى، پیشگیرى یا کنترل حالات، علل و اثرات شکسـت هـاى بالقوه در یک سیستم به کار گرفته مىشود. هدف تحقیق جاري، بـه کارگیري FMEA و دلفـی فازي به عنوان ابزارهاي مناسب براي شناسایی، پالایش و رتبه بندي شکست ها در فرآیند تولیـد مالت از مرحله دریافت جو تا بسته بندي و ارائه راهکارهاي پیشگیرانه جهت کاهش شکست هاي مهم بود. مواد و روش ها: ابتدا عملیات واحد در تولید مالت در نظر گرفتـه شـد کـه شـامل: دریافـت و بوجاري جو، شست وشو و مشروط سازي، جوانه زنی و خشک کردن، آسیاب و عصـاره گیـري، سرد کردن و فیلتر کردن، پر کردن و بسته بندي بود. سپس، توسط 5 نفر از خبرگان این صـنعت و همچنین عملکرد و مستندات گذشته فرآیندها، وضعیت موجـود و شکسـت هـاي بـالقوه بـه تفکیک فرآیندهاي تولید تعیین شدند. سپس، علل ایجادکننده شکست ها و اثرات ناشی از ایـن شکست ها بر مشترى، تعیین شد. یافته ها: در فرآیند تولید مالت، جمعاً 86 شکست بالقوه در 6 فرآیند اصـلی شناسـایی گردیـد. نمره هاي مؤلفه هاي شدت اثر (S) ، وقوع (O ) و احتمال کشف (D ) توسط خبرگـان بـه روش دلفی فازي اختصاص یافت. با توجه به نمرات دادهشده، عدد اولویت ریسک (RPN) هر حالت شکست محاسبه گردید. با توجه به عدد RPN و اعداد سه مؤلفـه، شکسـت هـا در سـه سـطح عـادي، نیمـه بحرانـی و بحرانـی دسـته بنـدي شـدند. "دریافـت و بوجـاري" و "جوانـه زنـی، خشک کردن و جداسازي ریشه"، مراحل پرخطر و "سرد کردن و فیلتر کردن" و "پر کـردن و بسته بندي" مراحل کم خطر در فرآیند تولید مالت بودند. درنهایت، براي شکست هـاي بحرانـی توسط خبرگان راهکارهاي پیشگیرانه ارائه شد. نتیجه گیري: براى کاهش یا حذف شکست هاي بحرانی که عدد RPN بالـاي 120 و دو مؤلفـه بالاي 6 داشتند، راهکارهاى عملى ازجمله نصب تجهیـزات بـه منظور کنتـرل دقیـق تـر فشـار و رطوبت در فرآیندها، افزایش کنترل بر عملکرد تجهیزات، نمونه برداري و آزمایش مواد اولیـه و نیمه ساخته، ارائه شد.